Symbole świąt, czyli symbolika świąt Bożego Narodzenia
W tym wpisie poznamy symbole świąt Bożego Narodzenia i odkryjemy znaczenie każdego z nich. Symbolika Świąt jest mocno rozbudowana i obejmuje ozdoby bożonarodzeniowe, potrawy wigilijne a także zwyczaje jakie towarzyszą obchodom Bożego Narodzenia.
To m.in. symbole bożego narodzenia, to podwójne znaczenie sprawia, że grudzień jest tak magicznym okresem w roku i daje nam bardzo dużo radości oraz pozytywnej energii.
Symbole świąt bożego narodzenia podzieliliśmy na 3 obszary: dekoracje i ozdoby, potrawy oraz zwyczaje i przesądy. Dowiemy się nie tylko co symbolizuje 12 potraw, ale także jakie symboliczne znaczenie ma choinką, skąd wziął się zwyczaj wkładania siana pod obrus.
Co symbolizują ozdoby choinkowe?
Pierwszym elementem bez którego trudno wyobrazić sobie Boże Narodzenie są dekoracje i ozdoby choinkowe. Niemal w każdym domu panuje zwyczaj ozdabiania drzewka lub chociaż gałęzi drzewa iglastego różnego rodzaju dekoracjami. A czy zastanawialiście się kiedyś co symbolizują ozdoby choinkowe?
Na choince pojawiają się bombki, lampki czy łańcuchy. Każdy z tych elementów nie znalazł się na drzewku bez powodu, bo każdy z nich ma konkretne znaczenie symboliczne. Oczywiście symbolika świąt bożego narodzenia nie ogranicza się do tych 3 ozdób, jest ich zdecydowanie więcej.
Orzechy włoskie
Zacznijmy od orzechów włoskich, które wykorzystuje się zarówno jako ozdoby choinkowe jak i dodatek do ciast np. piernika lub jako samodzielne danie (orzechy w miodzie).
A co symbolizuje orzech włoski? Są one symbolem mądrości i wiedzy, prawdopodobnie ze względu na swój wygląd. Orzech włoski pozbawiony łupiny swoim wyglądem przypomina ludzki mózg.
Co więcej orzechy symbolizują pojednanie, sprawiedliwość, a podawane podczas Wigilii czy wieszane na choince mają zapewnić spokój, dostatek i nowych potomków w przyszłym roku.
Dawniej wierzono, że jedzenie orzechów chroni przed bólem zębów. Orzechy są także symbolem płodności i udanego pożycia.
Gwiazdka lub szpic choinkowy
A co symbolizuje gwiazda na choince? To oczywiście nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej, która była drogowskazem dla Trzech Króli, wskazywała drogę do miejsca gdzie narodził się Jezus.
Obecność gwiazdy na choince ma zapewnić domownikom bezpieczny i spokojny powrót do domu.
Gwiazda czy szpic to świąteczne symbole, które pojawiają się chyba najczęściej. Szczególnie gwiazda, która zdobi wierzchołki wielu choinek, zarówno w naszych domach jak i w przestrzeni publicznej.
Jabłka
Zawieszone na choince jabłuszka to symbol biblijnego owocu, którym w Raju kuszeni byli Adam z Ewą. Ich obecność na choince ma zapewnić zdrowie i urodę.
Już Słowianie dekorowali swoje domy gałązkami drzew iglastych, które ozdabiali owocami czy ręcznie wykonywanymi ozdobami. Bombka jabłko, malina czy truskawka pojawiająca się na choince jest także nawiązaniem do tych tradycji.
Co więcej zjedzenie jabłka przed wieczerzą wigilijną ma zapewnić umiejętność odnajdywania właściwej drogi oraz rozwiązywania wszelkich problemów.
Według innych wierzeń jabłko chroni przed chorobami oraz zapewnia szczęście w miłości.
Aniołki
Symbolika anioła występuje powszechnie, nie tylko podczas świąt Bożego Narodzenia. Najlepszym przykładem niech będzie Anioł Stróż. I właśnie aniołki bożonarodzeniowe to opiekunowie domu, strzegą go przed złem i grzechem.
Anioł jest także symbolem nieskalanej czystości, doskonałości, nieśmiertelności czy potęgi. To aniołowie przekazują wolę Boga, zwiastują szczęśliwe wiadomości, prowadzą i podpowiadają.
Dzwoneczki
Dzwonek oznacza dobre nowiny oraz jest zapowiedzią radosnych wieści jakie pojawią się w domu w nadchodzącym roku. Kto zawiesi go na choince ten może spodziewać się dobrych nowin w najbliższej przyszłości.
Dzwoneczek to także symbol radości i świętowania z okazji zwycięstwa dobra nad złem. Narodziny Jezusa są wszakże szansą dla ludzkości na osiągnięcie zbawienia.
Łańcuch
Symbole bożego narodzenia są bardzo różne, a łańcuch jest chyba najbardziej tajemniczym i wielowymiarowym z nich. W niektórych regionach wierzy się, że łańcuch jest symbolem więzi rodzinnych. Jego obecność na choince wzmacnia je oraz zapewnia ochronę przed kłopotami.
Co symbolizuje łańcuch na choince? Poza więzami rodzinnymi, są także przypomnieniem o zniewoleniu przez grzechy i pokusy.
Według niektórych podań łańcuch jest także analogią do drabiny. Drabiny, która prowadzi do nieba i łączy świat doczesny ze strefą sacrum.
Bombki
A co symbolizują bombki na choince, jedne z podstawowych ozdób choinkowych? Bombki w kształcie kuli to symbol harmonii i doskonałości. Ich pierwowzorem były jabłka a więc symbolika bombek jest taka sama jak w przypadku opisanych powyżej jabłek.
Jak chce legenda, biedny hutnik nie mógł sobie pozwolić na ozdobienie choinki jabłkami, postanowił więc wykonać ich imitację ze szkła. Pierwsze bombki pojawiły się w XIX w Niemczech i szybko zyskały uznanie oraz międzynarodową sławę.
Ptaszek
Czasami na choince pojawiają się bombki w kształcie ptaszków lub inne ozdoby tego typu. Ptak to uniwersalny symbol szczęścia i radości, to posłaniec boskiej miłości i pokoju.
Jego obecność na drzewku świątecznym oznacza, że w nowym roku ogłoszona zostanie dobra nowina. Jak widać to kolejny symbol, który dotyczy dobrych wiadomości, podobnie jak dzwoneczek.
Lampki
Symbole świąt bożego narodzenia nawiązują do różnych wydarzeń czy postaci biblijnych. A lampki są nawiązaniem do samego Jezusa, który jest światłem dla zabłąkanych dusz.
Oświetlenie choinki miało też chronić dom przed dostępem złych mocy, światło rozświetla mrok, daje otuchę, pocieszenie i nadzieję.
Wiemy już co symbolizują ozdoby choinkowe, a przynajmniej te najbardziej popularne. Teraz pora przyjrzeć się zwyczajowi ubierania drzewka bożonarodzeniowego ogólnie. Skąd wzięła się ta tradycja i od jak dawna jest praktykowana w Polsce?
Co symbolizuje choinka która ubieramy na boże narodzenie?
Wiemy już jak wygląda symbolika ozdób, a co symbolizuje choinka która ubieramy na boże narodzenie? Zwyczaj ubierania choinki oraz jej symbolika ma swoje korzenie w tradycji ludowej, jeszcze przedchrześcijańskiej. Już w czasach pogańskich ludzie ozdabiali swoje domy gałązkami. I to właśnie ten zwyczaj ewoluował by dziś przyjąć formę drzewka bożonarodzeniowego.
Co symbolizuje choinka na święta obecnie? To przede wszystkim symbol samego Jezusa Chrystusa, kolor zielony symbolizuje nowe życie, odrodzenie ale także nadzieję na wieczne życie. Jest to niezwykle wymowny symbol, bo Święta są właśnie czasem oczekiwania na ponowne przyjście Chrystusa, który może zapewnić nam wieczne zbawienie.
Według innej interpretacji choinka jest nawiązaniem do biblijnego drzewa, z którego Ewa zerwała owoc. Już w średniowieczu 24 grudnia obchodzono wspomnienie Adama i Ewy, a popularność zyskała sztuka teatralna opowiadając o tych wydarzeniach z Raju.
Nieodzownym elementem przedstawienia były dekoracje i rekwizyty, w tym właśnie drzewko. W grudniu trudno było zdobyć zielone drzewko jabłoni, dlatego zastąpiono ją drzewem iglastym na którym wieszano jabłka.
A więc to co symbolizuje choinka bożonarodzeniowa może być różnie interpretowane, a rozróżnieniu na przyjętą metodologię.
Bez względu na symbolikę i jej pochodzenie, choinka to dla większości z nas najważniejszy element Bożego Narodzenia i trudno wyobrazić sobie święta bez pięknie przybranego drzewka.
Co symbolizuje 12 potraw wigilijnych?
Równie ważna co choinka i dekoracje jest symbolika potraw wigilijnych. Co symbolizuje ich liczba, czy jest to nawiązaniem do 12 apostołów, jakie konkretnie składniki i produkty powinny znaleźć się na stole? Sprawdźmy zatem co symbolizuje 12 potraw wigilijnych.
Liczba 12 jest nawiązaniem przede wszystkim do liczby apostołów z którymi Jezus spożywał Ostatnią Wieczerzę. Wydarzeń to miało miejsce zaraz przed aresztowaniem Chrystusa, którego następnie ukrzyżowano. W kościele katolickim jest to także moment ustanowienia sakramentu Eucharystii oraz kapłaństwa.
A co symbolizuje liczba potraw wigilijnych w innych interpretacjach? Według niektórych podań 12 to symbol 12 miesięcy w roku, każdym daniem dziękujemy Bogu za udany miesiąc. Tradycja nakazuje też spróbować każdego z nich, ma to zapewnić pomyślność w nowym roku.
W przeszłości na wigilijnym stole było 7 dań, każde na 1 dzień tygodnia, ta liczba symbolizowała też doskonałość i pełność. Nieco zamożniejsi mieszkańcy mogli sobie pozwolić na 9 dań, co było nawiązaniem do 9 chórów anielskich, a tylko najbogatszych było stać na 12 różnych potraw.
Na stole wigilijnym powinny znaleźć się płody rolne i składniki pochodzące z pól(mak, zboże), sadów (suszone owoce), rzek I stawów (ryby), lasów (grzyby, miód).
Opłatek, chleb
Opłatek, którym tradycyjnie łamiemy się w wigilijny wieczór symbolizuje przebaczenie, chęć pojednania się, a także przyjaźń i miłość. Przełamanie się opłatkiem oznacza to, że chcemy być razem i żyć w zgodzie.
Opłatek, który jest rodzajem chleba nawiązuje również do modlitwy Ojcze Nasz. Jego obecność podczas Wigilii ma zapewnić dostatek chleba w nadchodzącym roku.
Ryba
Symbole wigilijne i ich znaczenie nie mogą obyć się bez ryby, która jest jednym z ważniejszych dań. Ryba od wieków jest symbolem chrześcijaństwa, już od samego początku chrześcijanie rozpoznawali siebie nawzajem właśnie za pomocą tego znaku.
Ryba symbolizuje też Jezusa Chrystusa, to symbol odradzającego się życia. W języku greckim słowo ryba składa się z pierwszych liter Jezusa: Jezus, Chrystusa, Bóg, Syn, Zbawiciel.
Mak i ziarna zbóż
Symbolika 12 potraw wigilijnych nie dotyczy konkretnych potraw a bardziej poszczególnych składników. W wielu daniach pojawiają się mak i zboże, m.in. kutia, makowiec, kluski z makiem.
Zgodnie z tradycją mak na wigilijnym stole symbolizuje bogactwo, dobrobyt i pomyślność. To także znak płodności. Co więcej brak maku zapowiada nieszczęście i kłopoty.
Miód
Kolejny składnik z kategorii symbole świąt bożego narodzenia i ich znaczenie to miód. Od wieków uznawany był za boski napój, którym raczyli się bogowie. Miód miał też chronić przed złymi mocami oraz demonami.
Co więcej miód jest symbolem dobrobytu, powodzenia i dostatku. Zapewnia także zdrowie witalne.
Grzyby
W przeszłości wierzono, że za pomocą grzybów istnieje możliwość nawiązania kontaktów ze zmarłymi przodkami. Nie tylko w Polsce, ale także w innych uznawano je za magiczne dary ziemi, za coś co pochodzi z niezwykłej i nieokiełznanej przestrzeni jaką jest las.
Grzyby to także symbol zdrowia witalnego i siły fizycznej.
Kapusta
Kapustę uważa się za symbol odrodzenia, nowego życia, które odradza się każdej wiosny. Spożywanie kapusty np. z grochem ma zapewnić witalność, zdrowie i życiodajną siłę. Kapusta zapewnia także ochronę przed złymi mocami.
Kompot z suszu
Nie tylko kompot ale także suszone owoce pod różną postacią były w przeszłości oznaką dobrobytu i pomyślności. Każdy z owoców miał swoje odrębne znaczenie i tak, jabłko symbolizowało miłość, życie w zgodzie i zdrowiu, gruszka oznaczała długie życia, a śliwka szczęście i powodzenie.
Barszcz czerwony
Buraki a raczej powstający z nich barszcz czerwony to w wielu domach pierwsze danie jakie pojawia się na wigilijnym stole.
Jak głosi tradycja spożywanie buraków zapewnia długie życie w sile witalnej a także piękno i urodę.
Piernik
Piernik, czyli ciasto wzbogacone aromatycznymi przyprawami takimi jak pieprz czarny, imbir, goździki, cynamon bądź kardamon to wielowiekowa i nieodzowna tradycja Bożego Narodzenia. Zjedzenie piernika ma zagwarantować pomyślność i dostatek w nadchodzącym roku.
Samo słowo piernik pochodzi od staropolskiego “pierny” czyli pieprzny. Najstarszy przepis na piernik jaki zachował się do dzisiaj pochodzi z 1725 roku, widnieje w poradniku medycznym. Tak, w przeszłości piernik był uważany za medykament.
Inne symbole bożego narodzenia
Prezenty
Prawdopodobnie tradycja obdarowywania prezentami nawiązuje do darów jakie Trzej Królowie złożyli nowonarodzonemu Dzieciątku. Bez względu na pochodzenie tego zwyczaju jest on jednym z ulubionych wśród dzieci.
Jeśli jeszcze nie masz pomysłu na świąteczny upominek dla dziecka sprawdź nasze propozycje.
Prezenty dla dzieci
A jeśli chcesz zaskoczyć dziecko niezwykłym upominkiem to sprawdź list lub film od Świętego Mikołaja dla dzieci.
Jemioła
Gałązki jemioły tradycyjnie zawiesza się wewnątrz domów i mieszkań a większość z nas kojarzy ją z pocałunkami, jednak symbolika jemioły jest znacznie bardziej rozbudowana. Tradycja związana z jemiołą dotarłą do nas z Wielkiej Brytanii, która była tam obecna już w XVII wieku. Anglicy przejęli ten zwyczaj prawdopodobnie od Celtów.
Jemioła jako roślina wiecznie zielona symbolizuje wieczne życie, jej lepki sok kojarzony był prawdopodobnie z magicznym, boskim nasieniem przez co jemiołę uważa się także za symbol płodności.
Według tradycji gałązka jemioły powinna znaleźć się na stole wigilijny, w kuchni oraz nad drzwiami wejściowymi. Co ważne po świętach jemioły nie wolno wyrzucać, trzeba ja ususzyć i przechowywać przez cały rok. W przeciwnym wypadku miłość czy przyjaźń nie przetrwa próby czasu.
Sianko pod obrusem
Jak chce Biblia Jezus Chrystus narodził się w ubóstwie, w żłobie wśród zwierząt. I właśnie to sianko umieszczane tradycyjnie pod obrusem jest nawiązaniem do samych narodzin Dzieciątka. Siano symbolizuje ubóstwo, skromność a według wierzeń ludowych ma także zapewnić dobrobyt i stanowi dobrą wróżbę na nowy rok.
W niektórych regionach Polski panuje zwyczaj wyciągania źdźbeł siana spod obrusa. Osoba, która wyciągnie najdłuższe będzie cieszyła się szczęściem i powodzeniem w następnym roku. Z kolei ten kto wyciągnie najkrótsze może spodziewać się trudności i problemów.
Szopka bożonarodzeniowa
Stajenka ze żłobkiem, symbolizuje miejsce w którym narodził się Jezus. Do tego figurki Maryi, Józefa, Trzech Króli oraz zwierząt uzupełniają wizję o miejscu w którym Dzieciątko przyszło na świat. Szopka jest stosunkowo dawnym symbolem świątecznym, ponieważ już w IV w. zaczęły pojawiać się pierwsze konstrukcje i dekoracje tego typu.
Zwyczaj upowszechnił Święty Franciszek, który organizował tzw. żywe szopki. W niektórych miejscach na świecie szopka jest nawet ważniejszym symbolem świąt niż choinka.
Świeca wigilijna
Świeca i ogólnie światło jest symbolem życia. Światło symbolizuje też zwycięstwo nad grzechem, złem i ciemnością, daje nadzieję i wiarę w lepsze jutro.
Wolne miejsce przy stole
W myśl powiedzenia gość w dom Bóg w dom, czyli przyjęcie niezapowiedzianego, potrzebującego gościa to tak jakby przyjąć samego Boga. W tradycji chrześcijańskiej światło jest także wyobrażeniem prawdy, wiecznego życia a nawet samego Chrystusa.
Tradycja zapalania świec na stole wigilijnym przyszła do nas z Holandii, gdzie pierwotnie świecie i lampiony zapalano przed domem na znak zaproszenia dla Maryi i Józefa, aby Chrystus mógł narodzić się także w ich domu.
Śpiewanie kolęd
Śpiewanie kolęd tradycyjnie odbywa się po spożyciu wszystkich dań, a przed rozpakowywaniem prezentów. Kolędy towarzyszą nam od Wigilii do 6 stycznia, a w niektórych częściach Polski nawet do 2 lutego.
Wspólne odśpiewanie kolęd ma nieść dobrą nowinę, radość z ponownego przyjścia Chrystusa, a także buduje więź między domownikami oraz daje poczucie bliskości.
Pasterka
To uroczysta msza święta, która organizowana jest o północy z 24 na 25 grudnia. Jest to upamiętnienie wydarzeń mających miejsce bezpośrednio przed narodzinami, czyli oczekiwanie i modlitwę pasterzy zmierzających do Betlejem.
Kolory Świąt Bożego Narodzenia
Za kolory świąt Bożego Narodzenia uznaje się złoto, a przede wszystkim zieleń oraz czerwień. Zieleń oznacza życie i odrodzenie, to barwa natury, nadziei, uzdrowienia. Czerwień jest nawiązaniem do krwi Chrystusa, to także barwa ognia i władzy. Natomiast złoto to światło, bogactwo i dobrobyt.
Symbole świąteczne – podsumowanie
Podsumowując, wiemy już co symbolizuje ubieranie choinki, dowiedzieliśmy się także co symbolizują ozdoby choinkowe, które wieszamy na bożonarodzeniowym drzewku. Co więcej poznaliśmy także symbole wigilijne odnoszące się do potraw, składników kulinarnych a także innych elementów, które towarzyszą obchodom świąt, m.in. jemioła, sianko pod obrusem czy śpiewanie kolęd.
Poznaliśmy też chyba najważniejszy symbol świąt bożego narodzenia, czyli choinkę. Mamy nadzieję, że teraz lepiej rozumiesz poszczególne tradycje bożonarodzeniowe i masz świadomość dlaczego były i są tak ważne.
